از سرگذشت پيشينيان عبرت بگيريد

نهج_البلاغه

امام عليه السلام به جنبه منفى تفرقه و عوامل آن مى پردازد و با تعبيرى پر معنا به آنها هشدار مى دهد که از عوامل اختلاف به شدت بپرهيزند، مى فرمايد:

و اجْتَنِبُوا کُلَّ أَمْر کَسَرَ فِقْرَتَهُمْ وَ أَوْهَنَ مُنَّتَهُمْ

 «از هر کارى که ستون فقرات آنها را در هم شکست و قدرتشان را سست کرد اجتناب کنيد»

در ادامه مى فرمايد:

منْ تَضَاغُنِ الْقُلُوبِ، وَ تَشَاحُنِ الصُّدُورِ، وَ تَدَابُرِ النُّفُوسِ، وَ تَخَاذُلِ الاَْيْدِي

(عوامل اختلاف آنها) از کينه هاى درونى، بدخواهى، پشت به هم کردن و دست از يارى هم برداشتن بود»;

اين چهار عامل، عوامل اصلى اختلافند که بعضى جنبه باطنى دارد; مانند کينه هايى که در سينه ها پنهان است و حسادت و بخل،

و بعضى جنبه ظاهرى دارد; مانند پشت به يکديگر کردن و در برابر حوادث برادران و دوستان و مؤمنان را تنها گذاشتن. آرى! اين امور در هر قوم و ملتى پيدا شود پشتشان را مى شکند و قدرتشان را مى گيرد.

خطبه ۱۹۲